نکات کووید و واکسن ها(۸)

☑️بطور کلی داروی بدون عارضه وجود ندارد.واکسن ها هم در بعضی مواقع ممکن است باایجاد عارضه همراه باشند،که باید همیشه به فکر آنها بود و با اولین نشانه ها،بررسی و درمان را شروع کرد.

☑️ یکی از مهمترین عوارض که البته خوشبختانه اصلا شایع نیست ،حوادث ترومبوتیک یا ایجاد لخته خون بدنبال تزریق بعضی واکسن ها است که به آنVITTگفته می شود.

بطور کلی هم سندرم ترومبوسیتوپنی بعلاوه ترومبوز را TTS می گویند.

☑️ احتمال وقوع عارضه TTS به دنبال مصرف واکسن آسترازنیکا حدود ۸ تا ۱۰ نفر به ازای هر یک میلیون نفر،اعلام شده است.

 ☑️ باایجادهر کدام از علائم زیر،بین روزهای ۴ تا ۴۲  پس از تزریق این نوع واکسن ها،باید به فکرVITT بود و درمان را سریعا شروع کرد:

💥سردرد شدید که برطرف نمی شود،تشنج،تاری دید،دوبینی،مشکلات و اختلالات حرکتی،درد در قفسه سینه،پشت، یا شکم،تنگی نفس 

💥بروز هر کدام از علائم و ضایعات پوستی زیر؛

 ۱)خونریزی یا کبودی غیر معمول

 ۲) نقاط قرمز یا بنفش جدید،یا تاول های خونی 

۳)هر گونه ضایعه یا تغییر رنگ در  بازو یا پا

☑️ بطور کلی علت اصلی مطرح شده برای آن، ایجاد آنتی بادی بر ضدPf4 پلاکت و سپس ایجاد لخته و در ادامه آن مصرف پلاکت ها و در نهایت ترومبوسیتوپنی است.پدیده ای که شباهت بسیاری به عارضه ترومبوسیتوپنی ثانویه به مصرف هپارین یا همان HIT دارد.

☑️ بین مشکلات انعقادی در گذشته،فقط در افراد با سابقه ترومبوز سینوس ورید مغزی(CVS) و ترومبوسیتوپنی بدنبال هپارین(HIT)،توصیه می شود بجای آسترازنیکا،از فایزر/مودرنا استفاده شود.

☑️ اما سابقه DVT،یا آمبولی ریه یا هر گونه اختلال انعقادی دیگری در گذشته یا حال،منع مصرف برای این نوع واکسن محسوب نمی شود و دیده نشده که اینگونه زمینه ها،احتمال بروز TTS بدنبال تزریق واکسن را زیاد کنند.

☑️ در میزان کلی لخته شدن خون در کشورها و جوامعی که به میزان بسیار زیادی از این واکسن استفاده کرده اند، هیچ افزایشی مشاهده نشده است.

☑️ برخی اعتقاد دارند،این عارضه در جوامع مختلف،شیوع یکسانی ندارد.

☑️با هر کدام از علائم بالا و بعد از ظن تشخیصی به بروز VITT،باید تستهای تشخیصی زیر بلافاصله درخواست و بعد سریعا درمان ها شروع شود.آزمایشات:.(fibrinogen,Ddimer, PT,aPTT,CBC,plt)

                                               ☑️.درمان VITTبعد از واکسن آسترازنیکا،بطور کلی شامل؛ IVIG،متیل پردنیزولون پلاسمافرز داروهای آنتی کوآگولانت از دسته DTI نظیر argatroban یا داروهای موسوم به DOACs است.   در صورتی که تشخیص و درمان به موقع داده شود،پیش آگهی این بیماران معمولا بسیار خوب بوده،و خطر مرگ و میر بسیار پایین و در حد ۱ نفر به ازای هر ۱ میلیون نفر  خواهد داشت.

☑️ بخاطر اینکه ریسک ترومبوز بعداز تزریق دوز دوم واکسن آسترازنیکا،حدود ۲.۳ نفر به ازای هر یک میلیون نفر اعلام شده که این عدد کمتر از آمار ۲.۵ تا ۵ نفر ترومبوز با هر علتی در جامعه است،پس گفته می شود افرادی که با دوز اول واکسن ترومبوز نداشتند،بعد از تزریق دوز دوم تقریبا هرگز دچار آن نخواهند شد.

 ☑️ تا چندی قبل معتقد بودند که در مورد این عارضه،سن و جنس اهمیت زیادی دارد، ولی در آخرین تحقیقاتی که نتیجه آن روز ۸ سپتامبر ۲۰۲۱ از طرف آژانس اروپا منتشر شد،گفته شده جنس و سن،تفاوت خیلی زیاد و قابل توجهی در میزان شیوع این عارضه ایجاد نمی کنند.

☑️ خطر لخته شدن خون با هر علت بطور کلی، حدود ۱ نفر در هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت در سال است.

☑️ خطر لخته شدن خون با مصرف داروهای پیشگیری از بارداری،بسیار بیشتر از واکسن های کووید،نظیر آسترازنیکا است.

☑️ خطر ترومبوآمبولی وریدی(VTE) با مصرف قرص های جلوگیری از بارداری در ۱۲ ماه اول شروع مصرف آنها،بیشترین مقدار و حدود ۷ تا ۱۲ نفر به ازای هر ۱۰۰۰۰ زن مصرف کننده آنهاست.

که این ۱۰۰ برابر بیشتر از احتمال لخته شدن خون بخاطر مصرف واکسن آسترازنیکا است.

☑️ هیچ کدام از مراجع علمی و معتبر جهان،توصیه به قطع قرص های پیشگیری از بارداری ،در زمان مصرف واکسن هایی نظیر آسترازنیکا و یا j&j نکرده اند.

زیرا هم مکانیزم ایجاد ترومبوز در مصرف قرص ها،با مکانیزم عارضه نادر TTS در واکسن ها،کاملا متفاوت است،و هم بلافاصله بعد از قطع این نوع قرص ها،خطر ترومبوز،کاهش نمی یابد.

☑️ در کشورهایی نظیر انگلستان که واکسن‌های فایزر/مودرنا در دسترس هست،برای افراد زیر ۴۰ سال سن،و نیز خانم های باردار،توصیه می شود بجای آسترازنیکا،از واکسن های فایزر یا مودرنا استفاده شود.