☑️ترکیب کردن واکسن های مختلف(mix&match)،یعنی استفاده از پلت فرم های متفاوت واکسن(مثلا یکی از نوع آدنو ویروسی,یکی دیگرmRna)که این کار ممکن است باعث اثرمحافظتی  خیلی بهتری در مقابل ویروس شود. بخصوص دیده شده این کار ممکن است در مقابل سوش های جدید،حتی پاسخ دهی بهتری داشته باشد.   

☑️ یکی از بهترین ترکیب ها،ترکیب نوبت اول آسترازنیکا،نوبت دوم فایزر/مودرنا است.

بر اساس یک مطالعه،ایمنی سلولی که بعد از آسترازنیکا ایجاد می شود،حتی از فایزر هم بهتر است.

و مطالعه دیگر نشان داده که ترکیبAz/pfizer،سطح آنتی بادی هایی که ایجاد می کند،۶ برابر Az/Azاست.

و یک مطالعه دیگر هم نشان داده ترکیب آسترازنیکا/فایزر ممکن است حتی از دو دوز فایزر هم بهتر باشد.

☑️ کمتر از ۱ درصد افراد،پس از دوز اول،و حدود ۱۵ درصد پس از تزریق دوز دوم واکسن،دچار تب می شوند.

شکایات شایع پس از تزریق عبارتند از؛تب،لرز،بیحالی

که در بیشتر مواقع بین ۳ تا ۷ روز پس از تزریق واکسن،خودبخود رفع خواهند شد.

☑️ جراحی و واکسیناسیون:

اصولا هر نوع جراحی باید لااقل یک هفته بعد از تزریق واکسن،انجام شود.

و طبق توصیه انجمن متخصصین بیهوشی آمریکا،جراحی هایی که نیاز به داروهای بیهوشی دارند،باید لااقل ۲ هفته پس از تکمیل تزریق های واکسن(دوز دوم)انجام شود.

☑️ مصرف داروهای بیحس کننده موضعی نظیر لیدوکایین و یا داروهای مشابه که در جراحی های کوچک و دندانپزشکی کاربرد فراوان دارند،با تزریق واکسن،هیچ تداخلی ندارد.

☑️ هیچ دلیلی برای مصرف نکردن ویتامین ها،از قبیل مولتی ویتامین،یا سایرین نظیر ویتامین های گروه B،از قبیل نوروبیون ،به همراه واکسن وجود نداشته،و استفاده همزمان آنها با تزریق واکسن مجاز است.

☑️ حدود ۲ درصد افراد جامعه حساسیت به کبالت دارند،که در مورد تجویز ویتامین B12(کوبالامین)به آنها که حاوی مقادیر زیادی کبالت است،و علی الخصوص اخیرا در کووید،زیاد استفاده می شود،باید بیشترمراقب بود.

☑️ مصرف همزمان داروهای از دسته رتینوییدها نظیر نئوتیگازون یا آکوتان،با واکسن منعی ندارد.

☑️ ۲۸ روز پس از بهبودی کامل،فرد مبتلا می تواند کاندید اهدای خون باشد.

☑️ طبق نظرACR،مصرف داروی سینورا(آدالیمومب)،سولفاسالازین،پردنیزولون با دوز مساوی یا کمتر از ۲۰ میلی گرم در روز ،با واکسن کووید،مشکل چندانی ایجاد نمی کند.

اما،در صورت امکان؛ متوترکسات،روفانیب(توفاسیتینیب )،سلسپت(مایکوفنولات)بایدتا یک هفته پس از واکسن،مصرف نشود.

☑️ ریتوکسیمب:تا ۴ هفته قبل و ۲تا۴ هفته پس از تزریق واکسن،این دارو نباید استفاده شود.

☑️ بااینکه هم واکسن j&j و هم دوز اول اسپوتنیک،هر دو از Adv26 انسانی بعنوان وکتور واکسن استفاده می کنند،اما در ترکیب ساخت به نظر تفاوت هایی دارند.به این صورت که برای ثبات بیشتر در واکسن جانسون،از دو اسید آمینه پرولین اضافی(2p)که نقش اثبات شده ای در عملکرد بهتر پاسخ ایمنی بدن علیه واکسن است،استفاده شده،که در مورد اسپوتنیک به نظر نمی رسد،چنین تکنولوژی به کار رفته باشد.

☑️ تنها داروی موثر پذیرفته شده در مجامع جهانی به عنوان پروفیلاکسی پس از تماس(PEP) مونوکلونال آنتی بادی های ضد اسپایک، بخصوص داروی ترکیبی  REGEN-COV هست.

☑️ گفته شده بیشترین احتمال انتقال بیماری از فرد مبتلا،۲ روز قبل تا ۳ روز پس از علامت دار شدن بیمار است.

☑️ قبل گفته می شد سابقه ابتلای قبلی بعلاوه تزریق یک دوز واکسن،ایمنی حتی بالاتر از دو دوز واکسن ایجاد می کند.ولی اخیرا می گویند فقط اگر ابتلای قبلی،شدید بوده باشد،با یک دوز واکسن،سطح ایمنی ایجاد شده خیلی بالا خواهد بود.

☑️ طبق نظر CDC،انجام اقدامات تشخیصی نظیر:

آزمایشات خون،CT اسکن، نوارقلب 

سونوگرافی،کولونوسکوپی در هر زمانی قبل و یا بعد از واکسیناسیون آزاد است.

☑️ اگر قصد انجام ماموگرافی وجود داشته باشد،بهتر است این کار بین ۴ تا ۶ هفته بعد از تکمیل دوره واکسیناسیون صورت گیرد.

 به این دلیل که تورم غدد لنفاوی در بازو و نزدیک به محل تزریق پدیده ای طبیعی و شایع است،اما این مساله می تواند در تفسیر درست نتیجه ماموگرافی،اختلال ایجاد کند.

✍ دکترجاویدحسینی