بیماری تریکو تیلومانیا یا وسواس موکنی نوعی اختلال روان تنی است که از نظر تعریفی با انگیزه و تمایل غیرقابل مقاومت به کشیدن موها مشخص می شود. 5 نشانه باعث می شود این تشخیص در بیمار مورد تأئید قرار گیرد: 1- فرد مکرراً موهایش را به نحوی تحت کشش قرار می دهد که منجر به از دست دادن موها می شود. 2- بلافاصله قبل از کشیدن موها، فرد شدیداً احساس تمایل و تحت فشار بودن برای کشیدن موهایش را دارد و نمی تواند در برابر این رفتار مقاومت کند. 3- در حین کندن موها فرد احساس رضایت و خشنودی می کند. 4- فرد مبتلا به اختلال روحی دیگری نیست. 5- این مشکل باعث آشفتگی، محرومیت از شغل یا تحصیل یا سایر کارکردهای اجتماعی گردد.

شیوع این اختلال در حد 0.6% در جامعه است و بروز آن در زنان تقریباً دو برابر مردان است. کودکان هفت برابر بیشتر از بزرگسالان به این مشکل مبتلا می شوند. قبل از سن بلوغ گرفتاری در پسران بیشتر دیده می شود ولی بعد از این سن، دختران بیشتر درگیر این حالت می شوند. بیشترین سن ابتلا بین 2 تا 10 سالگی است. بیشترین عاملی که در بروز این حالت دخالت دارد، شرایط زندگی پراسترس دوره کودکی بیشترین علت ایجاد این بیماری است و عادت کردن به بازی با موها و پیچاندن آنها نیز مستعد کننده ی ابتلای بعدی فرد به این حالت است. جویدن ناخن ها، مکیدن شست ها، کندن پوست، دستکاری مکرر بینی، گاز گرفتن لب ها و جویدن گونه ها از داخل دهان، اضطراب، افسردگی، حملات هراس و رفتارهای وسواسی سایر حالاتی هستند که به همراه وسواس مو کندن ممکن است وجود داشته باشند یا تظاهر یابند. وسواس موکنی حالتی خودآگاهانه و با اطلاع و قصد فردی است و فرد نمی تواند در مقابل تمایل شدیدش به کشیدن و کندن موها غلبه کند.  در بیشتر موارد موهای ناحیه تاج و بالای سر در این بیماری آسیب می بینند ولی نواحی جلو، پشت و دور سر نیز ممکن است گرفتار شوند. موهای سر کوتاه، نامنظم، شکسته و کج و مورب می شوند و شبیه ته ریش زبر به نظر می رسند. موهای ابرو، مژه، زیر شکم و صورت نیز ممکن است در این بیماری آسیب ببینند. گاهی فرد با دندانهایش موهای بلند سر خود را می کند یا حتی ممکن است ببلعد که این موهای خورده شده در برخی موارد ممکن است به توده ای در هم پیچیده تبدیل شوند و در معده یا روده فرد ایجاد انسداد کنند. تشخیص این بیماری را باید به نظر پزشک متخصص پوست موکول کرد و برای درمان این افراد باید از کمک متخصص روان پزشکی سود جست. یافتن نوع استرس مسبب یماری، حمایت از بیمار و آموزش والدین و معلمین این بیماران عامل مهم سیطره یافتن بر این بیماری است. این بیماری در اکثر موارد خودمحدود شونده است ولی در صورت لزوم نیز داروهای ضدافسردگی یا ضداضطراب بخصوصی تحت نظر روان پزشک می بایست به فرد داده شود. شایان ذکر است که این بیماری باید از طاسی منطقه ای یا همان ریزش سکه ای موها افتراق داده شود که گرچه به صورت اتفاقیی ممکن است با وسواس مو کندن همراه باشد، ولی  نباید از درمان های طاسی منطقه ای در این حالت استفاده کرد. بیماری کچلی سر که در اثر گرفتاری موها به قارچ به وجود می آید نیز باید از وسواس مو کندن افتراق داده شود، چون آن حالت نیز درمانی متفاوت و اختصاصی برای خود دارد. باید خاطرنشان کرد که کلید تشخیصی این بیماری این موضوع است که بیمار "خود" موهایش را می کشد و می کند و عامل دیگری در از بین رفتن موها دخالت ندارد، این موضوع  منحصراً در این بیماری دیده می شود و هیچ بیماری دیگری نیست که بیمار خودش موهایش را بکند.

خارش ناشی از اضطراب

از نظر طبقه بندی علمی دو نوع خارش ناشی از عوامل روانی وجود دارد: 1- خارش عصبی یا خارش نوروتیک 2- خارش روانی یا خارش سایکوژنیک.

خارش عصبی بیشتر در زنان میانسال با میانگین سنی 30 تا 50 سال  دیده    می شود و شدیداً با استرس های روانی در ارتباط است. وسواس و رفتار تهاجمی و افسردگی جزو علل مسببه و همراه خارش عصبی هستند. ممکن است این خارش همراه وسواس مو کندن هم باشد. معمولاً زخم هایی چندشکلی، دلمه دار و شدیداً خارانده شده در گردن، چانه، بالای سینه، شانه ها و بالای بازوها دیده می شوند. رنگ این زخم ها از سرخ تا سفید متغیر بوده و ممکن است فرورفته یا برجسته باشند و تعدادشان ممکن است چند تا چندصد عدد باشد. در کنار درمان زخم ها با فرآورده های موضعی پوستی باید مشورت روان درمانی حمایتی و داروهای آرام بخش برای این افراد انجام گردد.

خارش روانی به نوعی خارش شدید و غیرقابل تحمل پوست اطلاق می شود که  بدون وجود هرگونه بیماری پوستی یا فیزیکی بروز می کند. در یک مطالعه مشخص شده که تقریباً همه ی رانندگانی که پشت چراغ قرمز منتظر عبور هستند، یک ناحیه از بدن- بخصوص گردن- را می خارانند! خارش این افراد معمولاً در زمان استراحت ایجاد      می شود و گاه نیز در طی زمان خواب بروز می کند. گرفتاری زنان و مردان در این حالت به یک نسبت دیده       می شود.  این دوره های خارش ناگهان شروع شده و ناگهان هم پایان می یابند ولی با گذشت زمان، دوره های حملات به هم نزدیکتر شده و حالت مزمن پیدا می کنند. بیشتر این افراد دچار نوسانات خلقی، اضطراب یا افسردگی با شدت های متفاوت هستند. داروهای ضدخارش معمولی در کنترل بیماری این افراد اثر چندانی ندارند و باید از تکنیک های روان درمانی به همراه داروهای ضدافسردگی دارای اثر ضدخارش در این افراد استفاده کرد. درمان باید تحت نظر متخصصین پوست و روان پزشکی شروع شده و ادامه یابد.

ریزش سکه ای مو و رابطه اش با عصبی شدن

ریزش سکه ای یا منطقه ای مو  یک بیماری التهابی مزمن پیاز مو و گاهی هم ناخن ها است که چند عامل عمده در ایجاد آن دخیل است: عوامل ژنتیکی، حساسیت سرشتی پوست (اصطلاحاً به آن آنوپی گفته می شود)، اختلال در سیستم ایمنی بدن و عوامل محیطی از قبیل عفونت ها و بالاخره موضوع استرس و عوامل عصبی که هنوز در مورد نقش عوامل عصبی در ایجاد یا تشدید این بیماری اختلاف نظر وجود دارد، ولی به صراحت نیز نمی توان اهمیت این موضوع را رد کرد. این بیماری در هرسنی ممکن است ایجاد شود ولی بیشتر در بین سنین 20 تا 40 سالگی بروز می یابد. و برتری جنسی در زن یا مرد وجود ندارد. ریزش موی سکه ای معمولاً موهای سر را درگیر می سازد ولی ممکن است ناحیه ریش، سبیل، ابرو، مژه ها یا قسمت های مختلف بدن را نیز مبتلا سازد و در برخی موارد شدید ممکن است حتی تمام موهای بدن نیز دچار ریزش شوند. بهبودی خود به خودی در این بیماری محتمل است ولی در صورت لزوم می توان از فرآورده های موضعی گوناگونی منجمله کورتون های موضعی یا داروی ماینوکسیدیل، تزریق درون ضایعه یا درمان با اشعه ماورابنفش استفاده کرد. باید خاطرنشان کرد که در این بیماری نیز همچون سایر بیماری های پوست و مو باید درمان تحت نظر متخصص پوست و مو صورت بپذیرد و از خوددرمانی و استفاده از روش های سنتی یا گیاهی از قبیل تیغ زدن و خراشاندن ناحیه ی بدون مو یا مالیدن سیر بر ناحیه ی مبتلا اجتناب شود، چون این درمان ها نه تنها اثر مفیدی در از بین بردن طاسی ندارند، بلکه در مواردی با ایجاد واکنش های حساسیتی وگاه سوختگی، مشکلی بر مشکلات قبلی بیماران می افزایند.

دکترداریوش دائر- متخصص پوست
www.drdaer.com

مسئولیت مطالب نوشته شده برعهده نویسنده است